mapudungun
Español
| mapudungun | |
| pronunciación (AFI) | [ma.puˈð̞uŋ.ɡun] |
| silabación | ma-pu-dun-gun |
| acentuación | llana |
| longitud silábica | tetrasílaba |
| grafías alternativas | mapudungún |
| rima | un.ɡun |
Etimología 1
Del mapuche mapudungun ("el hablar de la tierra", "la lengua del país"), y este compuesto del mapuche mapu ("tierra, país") y dungun ("hablar").
Sustantivo masculino
| Singularia tantum |
|---|
| mapudungun |
- 1 Glotónimos
- Lengua sudamericana hablada en Chile y Argentina por los mapuches. Es aglutinante y no ha sido relacionada satisfactoriamente con ninguna familia de lenguas.
- Uso: el término ha desplazado, araucano, la designación que los españoles dieron, la gente, al idioma, es palabra aguda, es común esta grafía sin tilde en vez de "mapudungún"
- Sinónimos: araucano, chileno, lengua mapuche, mapuchedungun, mapudungu, mapudungún, mapuche
- Hipónimos: chedungun, chesungun, huilliche, manzanero, moluche, pehuenche, picunche, ranquel, veliche.
Véase también
Wikipedia tiene un artículo sobre mapudungun.- Referencia del mapudungun en Wikcionario.
Traducciones
|
Mapuche (Alfabeto Unificado)
| mapudungun | |
| pronunciación (AFI) | [ma.pu.θuˈŋun] ⓘ [ma.pu.ðuˈŋun] |
| grafías alternativas | mapuzugun |
| variantes | mapundungun |
Sustantivo inanimado
| Singular, dual y plural |
|---|
| mapudungun |
Verbo
- 3
- Hablar mapudungun.
- Ejemplo:
Feymew, mapudungufimi.Traducción: Entonces, él te habló en mapudugun.
Conjugación
| Formas no finitas | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -n | -lu | -am | ||||||||
| mapudungun | mapudungulu | mapudunguam | ||||||||
| -n con negación | -lu con negación | -am con negación | ||||||||
| mapudungunun | mapudungunulu | mapudungunuam | ||||||||
| -wma | -el | -yüm | ||||||||
| mapudunguwma | mapudunguel | mapudunguyüm | ||||||||
| -wma con negación | -el con negación | -yüm con negación | ||||||||
| mapudungunuwma | mapudungunuel | mapudungunuyüm | ||||||||
| Formas finitas | ||||||||||
| número | singular | dual | plural | |||||||
| persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | |
| Modo real | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | mapudungun | mapudunguymi | mapudunguy | mapudunguyu | mapudunguymu | mapudunguy engu, mapudunguyngu | mapudunguiñ | mapudunguymün | mapudunguy engün, mapudunguyngün |
| Negativo | mapudungulan | mapudungulaymi | mapudungulay | mapudungulayu | mapudungulaymu | mapudungulay engu, mapudungulayngu | mapudungulaiñ | mapudungulaymün | mapudungulay engün, mapudungulayngün | |
| Futuro | Afirmativo | mapudunguan | mapudunguaymi | mapudunguay | mapudunguayu | mapudunguaymu | mapudunguay engu, mapudunguayngu | mapudunguaiñ | mapudunguaymün | mapudunguay engün, mapudunguayngün |
| Negativo | mapudungulayan | mapudungulayaymi | mapudungulayay | mapudungulayayu | mapudungulayaymu | mapudungulayay engu, mapudungulayayngu | mapudungulayaiñ | mapudungulayaymün | mapudungulayay engün, mapudungulayayngün | |
| Modo hipotético | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | mapudunguli | mapudungulmi | mapudungule | mapudunguliyu | mapudungulmu | mapudungule engu, mapudunguleyengu | mapudunguliyiñ | mapudungulmün | mapudungule engün, mapudunguleyengün |
| Negativo | mapudungunuli | mapudungunulmi | mapudungunule | mapudungunuliyu | mapudungunulmu | mapudungunule engu, mapudungunuleyengu | mapudungunuliyiñ | mapudungunulmün | mapudungunule engün, mapudungunuleyengün | |
| Futuro | Afirmativo | mapudunguali | mapudungualmi | mapudunguale | mapudungualiyu | mapudungualmu | mapudunguale engu, mapudungualeyengu | mapudungualiyiñ | mapudungualmün | mapudunguale engün, mapudungualeyengün |
| Negativo | mapudungunuali | mapudungunualmi | mapudungunuale | mapudungunualiyu | mapudungunualmu | mapudungunuale engu, mapudungunualeyengu | mapudungunualiñ | mapudungunualmün | mapudungunuale engün, mapudungunualeyengün | |
| Modo volitivo | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| Afirmativo | mapudunguchi | mapudungunge | mapudungupe | mapudunguayu | mapudungumu | mapudungupe engu, mapudungupeyengu | mapudunguaiñ | mapudungumün | mapudungupe engün, mapudungupeyengün | |
| Negativo | mapudungukilchi, mapudungukinulchi, mapudungukili | mapudungukilnge, mapudungukinulnge, mapudungukilmi | mapudungukilpe, mapudungukinulpe, mapudungukile | mapudungukiliyu, mapudungukinuliyu, mapudungulayayu | mapudungukilmu, mapudungukinulmu | mapudungukilpe engu, mapudungukilpeyengu, mapudungukinulpe engu, mapudungukinulpey | mapudungukiliyiñ, mapudungukinuliyiñ, mapudungulayaiñ | mapudungukilmün, mapudungukinulmün | mapudungukilpe engün, mapudungukilpeyengün, mapudungukinulpe engün, mapudungukinulpeyengün | |
| * También se usan fey y sus conjugaciones | ||||||||||
Referencias y notas
Este artículo ha sido escrito por Wiktionary. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.