nakümün

Mapuche
nakümün
pronunciación (AFI) [na.kəˈmɨn]
grafías alternativas nakvmvn[1]

Etimología

De nagün ("bajar") y el sufijo -üm, con cambio de la raíz verbal.

Verbo
1
Bajar, hacer que algo baje.

Conjugación
Raíz: naküm-
Formas personales
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Tiempos Presente Afirmativo nakümün nakümimi nakümi nakümiyu nakümimu nakümi engu, nakümingu nakümiyiñ nakümimün nakümi engün, nakümingün
Negativo nakümlan nakümlaymi nakümlay nakümlayu nakümlaymu nakümlay engu, nakümlayngu nakümlaiñ nakümlaymün nakümlay engün, nakümlayngün
Pasado no vigente Afirmativo nakümfun nakümfuymi nakümfuy nakümfuyu nakümfuymu nakümfuy engu, nakümfuyngu nakümfuiñ nakümfuymün nakümfuy engün, nakümfuyngün
Negativo nakümlafun nakümlafuymi nakümlafuy nakümlafuyu nakümlafuymu nakümlafuy engu, nakümlafuyngu nakümlafuiñ nakümlafuymün nakümlafuy engün, nakümlafuyngün
Futuro Afirmativo naküman nakümaymi nakümay nakümayu nakümaymu nakümay engu, nakümayngu nakümaiñ nakümaymün nakümay engün, nakümayngün
Negativo nakümlayan nakümlayaymi nakümlayay nakümlayayu nakümlayaymu nakümlayay engu, nakümlayayngu nakümlayaiñ nakümlayaymün nakümlayay engün, nakümlayayngün
Condicional Afirmativo nakümafun nakümafuymi nakümafuy nakümafuyu nakümafuymu nakümafuy engu, nakümafuyngu nakümafuiñ nakümafuymün nakümafuy engün, nakümafuyngün
Negativo nakümlayafun nakümlayafuymi nakümlayafuy nakümlayafuyu nakümlayafuymu nakümlayafuy engu, nakümlayafuyngu nakümlayafuiñ nakümlayafuymün nakümlayafuy engün, nakümlayafuyngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Tiempos Presente Afirmativo nakümli nakümülmi nakümle nakümliyu nakümülmu nakümle engu, nakümleyengu nakümliyiñ nakümülmün nakümle engün, nakümleyengün
Negativo nakümnuli nakümnulmi nakümnule nakümnuliyu nakümnulmu nakümnule engu, nakümnuleyengu nakümnuliyiñ nakümnulmün nakümnule engün, nakümnuleyengün
Pasado no vigente Afirmativo nakümfuli nakümfulmi nakümfule nakümfuliyu nakümfulmu nakümfule engu, nakümfuleyengu nakümfuliñ nakümfulmün nakümfule engün, nakümfuleyengün
Negativo nakümnufuli nakümnufulmi nakümnufule nakümnufuliyu nakümnufulmu nakümnufule engu, nakümnufuleyengu nakümnufuliñ nakümnufulmün nakümnufule engün, nakümnufuleyengün
Futuro Afirmativo nakümali nakümalmi nakümale nakümaliyu nakümalmu nakümale engu, nakümaleyengu nakümaliñ nakümalmün nakümale engün, nakümaleyengün
Negativo nakümnuali nakümnualmi nakümnuale nakümnualiyu nakümnualmu nakümnuale engu, nakümnualeyengu nakümnualiñ nakümnualmün nakümnuale engün, nakümnualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Tiempo Presente Afirmativo nakümchi nakümnge nakümpe nakümayu nakümmu nakümpe engu, nakümpeyengu nakümyaiñ nakümmün nakümpe engün, nakümpeyengün
Negativo nakümkilchi, nakümkinulchi, nakümkili nakümkilnge, nakümkinulnge nakümkilpe, nakümkinulpe nakümkiliyu, nakümkinuliyu, nakümlayayu nakümkilmu, nakümkinulmu nakümkilpe engu, nakümkilpeyengu, nakümkinulpe engu, nakümkinulpeyengu nakümkiliyiñ, nakümkinuliyiñ, nakümlayaiñ nakümkilmün, nakümkinulmün nakümkilpe engün, nakümkilpeyengün, nakümkinulpe engün nakümkinulpeyengün

* También se usan fey y sus conjugaciones

Referencias y notas
  1. grafemario Raguileo
Este artículo ha sido escrito por Wiktionary. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.