ngillatun
Mapuche (Alfabeto Unificado)
| ngillatun | |
| central (AFI) | [ŋi.ʎa.tun] |
| periférico (AFI) | [ŋi.ʎa.tun] |
| chesüngun (AFI) | [ŋi.ʎa.tun] |
| silabación | ngi-lla-tun |
| grafías alternativas | gijatun[1] |
Etimología
Si puedes, incorpórala: ver cómo
Conjugación
| Formas no finitas | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -n | -lu | -am | ||||||||
| ngillatun | ngillatulu | ngillatuam | ||||||||
| -n con negación | -lu con negación | -am con negación | ||||||||
| ngillatunun | ngillatunulu | ngillatunuam | ||||||||
| -wma | -el | -yüm | ||||||||
| ngillatuwma | ngillatuel | ngillatuyüm | ||||||||
| -wma con negación | -el con negación | -yüm con negación | ||||||||
| ngillatunuwma | ngillatunuel | ngillatunuyüm | ||||||||
| Formas finitas | ||||||||||
| número | singular | dual | plural | |||||||
| persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | |
| Modo real | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | ngillatun | ngillatuymi | ngillatuy | ngillatuyu | ngillatuymu | ngillatuy engu, ngillatuyngu | ngillatuiñ | ngillatuymün | ngillatuy engün, ngillatuyngün |
| Negativo | ngillatulan | ngillatulaymi | ngillatulay | ngillatulayu | ngillatulaymu | ngillatulay engu, ngillatulayngu | ngillatulaiñ | ngillatulaymün | ngillatulay engün, ngillatulayngün | |
| Futuro | Afirmativo | ngillatuan | ngillatuaymi | ngillatuay | ngillatuayu | ngillatuaymu | ngillatuay engu, ngillatuayngu | ngillatuaiñ | ngillatuaymün | ngillatuay engün, ngillatuayngün |
| Negativo | ngillatulayan | ngillatulayaymi | ngillatulayay | ngillatulayayu | ngillatulayaymu | ngillatulayay engu, ngillatulayayngu | ngillatulayaiñ | ngillatulayaymün | ngillatulayay engün, ngillatulayayngün | |
| Modo hipotético | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | ngillatuli | ngillatulmi | ngillatule | ngillatuliyu | ngillatulmu | ngillatule engu, ngillatuleyengu | ngillatuliyiñ | ngillatulmün | ngillatule engün, ngillatuleyengün |
| Negativo | ngillatunuli | ngillatunulmi | ngillatunule | ngillatunuliyu | ngillatunulmu | ngillatunule engu, ngillatunuleyengu | ngillatunuliyiñ | ngillatunulmün | ngillatunule engün, ngillatunuleyengün | |
| Futuro | Afirmativo | ngillatuali | ngillatualmi | ngillatuale | ngillatualiyu | ngillatualmu | ngillatuale engu, ngillatualeyengu | ngillatualiyiñ | ngillatualmün | ngillatuale engün, ngillatualeyengün |
| Negativo | ngillatunuali | ngillatunualmi | ngillatunuale | ngillatunualiyu | ngillatunualmu | ngillatunuale engu, ngillatunualeyengu | ngillatunualiñ | ngillatunualmün | ngillatunuale engün, ngillatunualeyengün | |
| Modo volitivo | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| Afirmativo | ngillatuchi | ngillatunge | ngillatupe | ngillatuayu | ngillatumu | ngillatupe engu, ngillatupeyengu | ngillatuaiñ | ngillatumün | ngillatupe engün, ngillatupeyengün | |
| Negativo | ngillatukilchi, ngillatukinulchi, ngillatukili | ngillatukilnge, ngillatukinulnge, ngillatukilmi | ngillatukilpe, ngillatukinulpe, ngillatukile | ngillatukiliyu, ngillatukinuliyu, ngillatulayayu | ngillatukilmu, ngillatukinulmu | ngillatukilpe engu, ngillatukilpeyengu, ngillatukinulpe engu, ngillatukinulpey | ngillatukiliyiñ, ngillatukinuliyiñ, ngillatulayaiñ | ngillatukilmün, ngillatukinulmün | ngillatukilpe engün, ngillatukilpeyengün, ngillatukinulpe engün, ngillatukinulpeyengün | |
| * También se usan fey y sus conjugaciones | ||||||||||
Véase también
Referencias y notas
- Augusta, Félix José (1916). Diccionario Araucano-Español y Español-Araucano. (página web), Santiago: Universitaria, 62 p. Consultado el 28-dic.-2019.
- Grafemario Raguileo
Este artículo ha sido escrito por Wiktionary. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.