kimün

Mapuche

kimün
pronunciación (AFI) [kiˈmɨn]
grafías alternativas kimvn[1]

Etimología

Si puedes, incorpórala: ver cómo

Sustantivo

1
Conocimiento, saber, sabiduría.

Verbo

2
Conocer, saber.
  • Nota de uso: Se usa también en verbos compuestos, en que kim- es el primer término y el segundo es una acción que se sabe hacer o se conoce. Algunos autores lo escriben separado, como un elemento invariable.

Conjugación

Raíz: kim-
Formas no finitas
-n -lu -am
kimün kimlu kimam
-n con negación -lu con negación -am con negación
kimnun kimnulu kimnuam
-wma -el -yüm
kimuma kimel kimyüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
kimnuwma kimnuel kimnuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo kimün kimimikimi kimiyu kimimukimi engu, kimingu kimiñ kimimünkimi engün, kimingün
Negativo kimlan kimlaymikimlay kimlayu kimlaymukimlay engu, kimlayngu kimlaiñ kimlaymünkimlay engün, kimlayngün
Futuro Afirmativo kiman kimaymikimay kimayu kimaymukimay engu, kimayngu kimaiñ kimaymünkimay engün, kimayngün
Negativo kimlayan kimlayaymikimlayay kimlayayu kimlayaymukimlayay engu, kimlayayngu kimlayaiñ kimlayaymünkimlayay engün, kimlayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo kimli kimülmikimle kimliyu kimülmukimle engu, kimleyengu kimliyiñ kimülmünkimle engün, kimleyengün
Negativo kimnuli kimnulmikimnule kimnuliyu kimnulmukimnule engu, kimnuleyengu kimnuliyiñ kimnulmünkimnule engün, kimnuleyengün
Futuro Afirmativo kimali kimalmikimale kimaliyu kimalmukimale engu, kimaleyengu kimaliyiñ kimalmünkimale engün, kimaleyengün
Negativo kimnuali kimnualmikimnuale kimnualiyu kimnualmukimnuale engu, kimnualeyengu kimnualiñ kimnualmünkimnuale engün, kimnualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo kimchi kimngekimpe kimayu kimmukimpe engu, kimpeyengu kimaiñ kimmünkimpe engün, kimpeyengün
Negativo kimkilchi, kimkinulchi, kimkili kimkilnge, kimkinulnge, kimkilmikimkilpe, kimkinulpe, kimkile kimkiliyu, kimkinuliyu, kimlayayu kimkilmu, kimkinulmukimkilpe engu, kimkilpeyengu, kimkinulpe engu, kimkinulpey kimkiliyiñ, kimkinuliyiñ, kimlayaiñ kimkilmün, kimkinulmünkimkilpe engün, kimkilpeyengün, kimkinulpe engün, kimkinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones

Referencias y notas

  1. grafemario Raguileo
Este artículo ha sido escrito por Wiktionary. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.