chillkatun
Mapuche (Grafemario Azümchefe, Alfabeto Unificado)
| chillkatun | |
| pronunciación (AFI) | [tʃiʎ.kaˈtun] |
| grafías alternativas | cijkatun, chillkatun |
Etimología 1
De chillka.
Verbo
- 1
- Leer.
- Sinónimos: dungulün, leyen, papeltun, rulpadungun.
- 2
- Escribir.
- Sinónimo: wirin.
- 3
- Estudiar.
- Sinónimo: papeltun.
- Derivado: chillkatufe.
Conjugación
| Formas no finitas | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -n | -lu | -am | ||||||||
| chillkatun | chillkatulu | chillkatuam | ||||||||
| -n con negación | -lu con negación | -am con negación | ||||||||
| chillkatunun | chillkatunulu | chillkatunuam | ||||||||
| -wma | -el | -yüm | ||||||||
| chillkatuwma | chillkatuel | chillkatuyüm | ||||||||
| -wma con negación | -el con negación | -yüm con negación | ||||||||
| chillkatunuwma | chillkatunuel | chillkatunuyüm | ||||||||
| Formas finitas | ||||||||||
| número | singular | dual | plural | |||||||
| persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | |
| Modo real | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | chillkatun | chillkatuymi | chillkatuy | chillkatuyu | chillkatuymu | chillkatuy engu, chillkatuyngu | chillkatuiñ | chillkatuymün | chillkatuy engün, chillkatuyngün |
| Negativo | chillkatulan | chillkatulaymi | chillkatulay | chillkatulayu | chillkatulaymu | chillkatulay engu, chillkatulayngu | chillkatulaiñ | chillkatulaymün | chillkatulay engün, chillkatulayngün | |
| Futuro | Afirmativo | chillkatuan | chillkatuaymi | chillkatuay | chillkatuayu | chillkatuaymu | chillkatuay engu, chillkatuayngu | chillkatuaiñ | chillkatuaymün | chillkatuay engün, chillkatuayngün |
| Negativo | chillkatulayan | chillkatulayaymi | chillkatulayay | chillkatulayayu | chillkatulayaymu | chillkatulayay engu, chillkatulayayngu | chillkatulayaiñ | chillkatulayaymün | chillkatulayay engün, chillkatulayayngün | |
| Modo hipotético | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | chillkatuli | chillkatulmi | chillkatule | chillkatuliyu | chillkatulmu | chillkatule engu, chillkatuleyengu | chillkatuliyiñ | chillkatulmün | chillkatule engün, chillkatuleyengün |
| Negativo | chillkatunuli | chillkatunulmi | chillkatunule | chillkatunuliyu | chillkatunulmu | chillkatunule engu, chillkatunuleyengu | chillkatunuliyiñ | chillkatunulmün | chillkatunule engün, chillkatunuleyengün | |
| Futuro | Afirmativo | chillkatuali | chillkatualmi | chillkatuale | chillkatualiyu | chillkatualmu | chillkatuale engu, chillkatualeyengu | chillkatualiyiñ | chillkatualmün | chillkatuale engün, chillkatualeyengün |
| Negativo | chillkatunuali | chillkatunualmi | chillkatunuale | chillkatunualiyu | chillkatunualmu | chillkatunuale engu, chillkatunualeyengu | chillkatunualiñ | chillkatunualmün | chillkatunuale engün, chillkatunualeyengün | |
| Modo volitivo | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| Afirmativo | chillkatuchi | chillkatunge | chillkatupe | chillkatuayu | chillkatumu | chillkatupe engu, chillkatupeyengu | chillkatuaiñ | chillkatumün | chillkatupe engün, chillkatupeyengün | |
| Negativo | chillkatukilchi, chillkatukinulchi, chillkatukili | chillkatukilnge, chillkatukinulnge, chillkatukilmi | chillkatukilpe, chillkatukinulpe, chillkatukile | chillkatukiliyu, chillkatukinuliyu, chillkatulayayu | chillkatukilmu, chillkatukinulmu | chillkatukilpe engu, chillkatukilpeyengu, chillkatukinulpe engu, chillkatukinulpey | chillkatukiliyiñ, chillkatukinuliyiñ, chillkatulayaiñ | chillkatukilmün, chillkatukinulmün | chillkatukilpe engün, chillkatukilpeyengün, chillkatukinulpe engün, chillkatukinulpeyengün | |
| * También se usan fey y sus conjugaciones | ||||||||||
Referencias y notas
Este artículo ha sido escrito por Wiktionary. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.