ünan
Mapuche
| ünan | |
| pronunciación (AFI) | [ɨˈnan] |
| grafías alternativas | vnan[1] |
Conjugación
| Formas no finitas | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -n | -lu | -am | ||||||||
| ünan | ünalu | ünayam | ||||||||
| -n con negación | -lu con negación | -am con negación | ||||||||
| ünanun | ünanulu | ünanuam | ||||||||
| -wma | -el | -yüm | ||||||||
| ünawma | ünael | ünayüm | ||||||||
| -wma con negación | -el con negación | -yüm con negación | ||||||||
| ünanuwma | ünanuel | ünanuyüm | ||||||||
| Formas finitas | ||||||||||
| número | singular | dual | plural | |||||||
| persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | |
| Modo real | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | ünan | ünaymi | ünay | ünayu | ünaymu | ünay engu, ünayngu | ünaiñ | ünaymün | ünay engün, ünayngün |
| Negativo | ünalan | ünalaymi | ünalay | ünalayu | ünalaymu | ünalay engu, ünalayngu | ünalaiñ | ünalaymün | ünalay engün, ünalayngün | |
| Futuro | Afirmativo | ünayan | ünayaymi | ünayay | ünayayu | ünayaymu | ünayay engu, ünayayngu | ünayaiñ | ünayaymün | ünayay engün, ünayayngün |
| Negativo | ünalayan | ünalayaymi | ünalayay | ünalayayu | ünalayaymu | ünalayay engu, ünalayayngu | ünalayaiñ | ünalayaymün | ünalayay engün, ünalayayngün | |
| Modo hipotético | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| No futuro | Afirmativo | ünali | ünalmi | ünale | ünaliyu | ünalmu | ünale engu, ünaleyengu | ünaliyiñ | ünalmün | ünale engün, ünaleyengün |
| Negativo | ünanuli | ünanulmi | ünanule | ünanuliyu | ünanulmu | ünanule engu, ünanuleyengu | ünanuliyiñ | ünanulmün | ünanule engün, ünanuleyengün | |
| Futuro | Afirmativo | ünayali | ünayalmi | ünayale | ünayaliyu | ünayalmu | ünayale engu, ünayaleyengu | ünayaliyiñ | ünayalmün | ünayale engün, ünayaleyengün |
| Negativo | ünanuali | ünanualmi | ünanuale | ünanualiyu | ünanualmu | ünanuale engu, ünanualeyengu | ünanualiñ | ünanualmün | ünanuale engün, ünanualeyengün | |
| Modo volitivo | iñche | eymi | fey | iñchiw | eymu | fey engu* | iñchiñ | eymün | fey engün* | |
| Afirmativo | ünachi | ünange | ünape | ünayayu | ünamu | ünape engu, ünapeyengu | ünayaiñ | ünamün | ünape engün, ünapeyengün | |
| Negativo | ünakilchi, ünakinulchi, ünakili | ünakilnge, ünakinulnge, ünakilmi | ünakilpe, ünakinulpe, ünakile | ünakiliyu, ünakinuliyu, ünalayayu | ünakilmu, ünakinulmu | ünakilpe engu, ünakilpeyengu, ünakinulpe engu, ünakinulpey | ünakiliyiñ, ünakinuliyiñ, ünalayaiñ | ünakilmün, ünakinulmün | ünakilpe engün, ünakilpeyengün, ünakinulpe engün, ünakinulpeyengün | |
| * También se usan fey y sus conjugaciones | ||||||||||
Referencias y notas
- Augusta, Félix José (1916). Diccionario Araucano-Español y Español-Araucano. (página web), Santiago: Universitaria, 291 p. Consultado el 13-dic.-2010.
- grafemario Raguileo
Este artículo ha sido escrito por Wiktionary. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.